Uygur Türkleri Budist Olsaydı...

İngiliz ekonomi gazetesi Financial Times Olimpiyatlar yaklaşırken önceki gün Kaşgar'da meydana gelen ve 16 polisin öldüğü bombalı saldırı ile öne çıkan Sincan ve Çin'in Uygur azınlığı sorununa eğildi.

Financial Times, "Uygurların kaybedilen davası" başlıklı başyazısında "Sincan, Çinli yetkililerin söylediği gibi bir terör meselesinden çok, Tibet'i andırıyor" diyor.

11 Eylül 2001 saldırılarının yan etkilerinden biri de ABD Başkanı Bush'un "terörle savaş" adı altında başlattığı bir sürecin diğer ülkelerin çözüm bulmamış çatışmaların bir tür "yasallaştırılma" ile bastırılmasına sebep oldu, diyen gazete, örnek olarak Rusya'nın Çeçenistan'daki saldırılarının veya Ariel Sharon'un Batı Şeria'yı almasının "meşruiyet" kazanması gibi.

Çin Halk Cumhuriyeti'nin de Sincan eyaletindeki Uygur Türklerinin sorunlarını aynı bahaneyle hasır altı yapmakta oldukça hünerli olduğunu yazan gazete şu satırlara yer veriyor.

• "Çinli yetkililer bizden Olimpiyat oyunlarının, Uygurların Doğu Türkistan İslamcı Hareketi'nin tehdidi altında olduğuna inanmamızı istiyor. Şimdi 16 kişinin öldüğü son saldırıyı da, bu örgütün yaptığını söylüyorlar."

• "Ama örgüt Pekin'in iddialarına rağmen aslında son derece ilkel ve zayıf bir grup. Çin'in istese sinek gibi ezebileceği bir örgütlenme kısacası. Yine de Uygurların Olimpiyatlardan yararlanıp sorunlarını gündeme taşımak istediği de anlaşılıyor. Bu da şaşırtıcı değil."

• "10. yüzyılda ilk Türk devletini kuran ve Türk edebiyatının ilk yazılı eserlerini veren bu köklü medeniyetin adı bile bilinmiyor bugün. 1949'dan bu yana Çinliler tarafından zorla asimile edilmeye çalışılan, ayrımcılığa uğrayan, kültürü ve dili yokolma tehdidiyle karşı karşıya bulunan Sincanlı Uygurların, aslında Tibetlilerden farkı yok."

• "Ama onların Dalai Lama gibi parlak bir dini liderleri yok. Kudüs gibi herkesin gözünün üzerinde olduğu bir kentte yaşamıyor, Richard Gere gibi Hollywood starlarından da destek almıyorlar. Muhtemelen dünyada bugün, pandaların soyunun tükenmekte oluşu, Uygurların dilinin ve kültürünün yok olmasından daha çok ilgi çekiyor. Budist olsalar belki durum başka olurdu."

Makalenin İngilizcesi
If the Uighurs were Buddhists - 06 / 08 / 2008 14:33

One of the side-effects of the September 11 2001 attacks on the US was the way it enabled other countries to smuggle their unresolved conflicts under the umbrella of George W. Bush’s global “war on terror”. Russia’s assault on Chechnya suddenly became legitimate. Ariel Sharon got the green light to retake the West Bank by force. China adroitly used the opportunity to tar the Uighurs of Xinjiang, its biggest and westernmost province, with the brush of al-Qaeda.

Now, on the eve of the Olympics, Beijing would have us believe the games are under threat from the East Turkestan Islamic Movement, a tiny Uighur group that China persuaded Mr Bush, in his “either with us or against us” mood, to put on the US terrorist list. Monday’s incident in Xinjiang, in which 16 policemen were allegedly killed by Uighur separatists, may cause some alarm but the essential thesis is spurious.

If the ETIM survives in western China – which is far from clear – it is the most rudimentary insurgency. Despite Beijing’s extravagant claims in the run-up to the Olympics, the small number of attacks appears to involve knives and primitive explosives. For Chinese security, this is no more difficult than swatting a fly. But the Uighurs do appear to be trying to use the Olympic stage to grab the spotlight.

And no wonder. Their cause is almost unknown. A cultured people who founded the first Turkic state in the 10th century and published the first works of Turkish literature, the Uighurs had an episodic autonomy that ended with their forced assimilation by the People’s Liberation Army in 1949. Since then their culture, language and Muslim religion have been engulfed by Han Chinese colonisation. Discrimination over jobs and housing has only worsened with the discovery of oil and mineral wealth in Xinjiang.


Members of the security forces walk pass local Uighurs as they patrol a steer, near the area where a bomb attack took place the day before, in Kashgar, Xinjiang province, August 5, 2008

Xinjiang is in a similar situation to Tibet. But it lacks the religious radiation provided by the Dalai Lama or, in another context, a city built on combustible history like Jerusalem. It has no high-profile Hollywood star such as Richard Gere to emote for it; more people probably worry whether giant pandas mate than whether the Uighurs can survive as a culture and a people. If only they were Buddhists.

Yet their restiveness is a flickering if forlorn hope that something like the break-up of the Soviet Union might happen to China, not a response to al-Qaeda. But if Beijing continues its bulldozer approach to minorities and robs the Uighurs of their identity, it could incite jihadism. China’s interpretation of the Olympics slogan “One World, One Dream” is not universally shared.

An ethnic Uighur man sits on a street in Aksu in China's far western Xinjiang region on July 31. Critics say authorities in Beijing exaggerate the terror threat to justify the repression of unhappy minorities like Xinjiang's 8.3 million Uighurs, who have chafed under decades of Chinese rule.

kaynak blogcu 2008